||श्री विशालाक्षी शक्तीपीठ||
वाराणसी
विशालाक्षी शक्तीपीठ किंवा काशी विशालाक्षी मंदिर हे हिंदू धर्मातील प्रसिद्ध ५१ शक्तीपीठांपैकी एक आहे. हे मंदिर उत्तर प्रदेशातील बनारस या प्राचीन शहरातील काशी विश्वनाथ मंदिरापासून थोड्या अंतरावर मीरघाट येथे आहे. वाराणसी, भारताची सांस्कृतिक राजधानी, पुरातत्व , पौराणिक कथा, भूगोल , कला आणि इतिहास यांच्या संयोजनाचे एक उत्तम केंद्र आहे. हे पवित्र स्थान ‘बनारस’ आणि ‘काशी’ शहर म्हणूनही ओळखले जाते.
हिंदूंच्या श्रद्धेनुसार, विशालाक्षी मंदिर हे काशी विश्वनाथ मंदिरापासून थोड्या अंतरावर असलेल्या ५१ शक्तीपीठांपैकी एक आहे. शक्तिपीठ महात्म्यानुसार माता सतीच्या उजव्या कानाची रत्ने येथे पडली होती. त्यामुळे या ठिकाणाला ‘मणिकर्णिका घाट’ असेही म्हणतात. येथे ‘विशालाक्षी’ ही माता शक्ती आणि काल भैरवाची पूजा केली जाते. तसेच, असेही सांगितले जाते की जेव्हा भगवान शिव सतीचे प्रेत खांद्यावर घेऊन इकडे-तिकडे फिरत होते, तेव्हा भगवतीचा कान याच ठिकाणी पडला होता.
पौराणिक इतिहास:-
दुसरी पौराणिक कथा अशी सांगितली जाते की, आई अन्नपूर्णा, जिच्या आशीर्वादाने जगातील सर्व प्राण्यांना अन्न मिळते, ती विशालाक्षीची माता आहे. पौराणिक ग्रंथांमध्ये असे मानले जाते की, काशी या परिपूर्ण धार्मिक नगरीमध्ये एकदा भीषण दुष्काळाची परिस्थिती उद्भवली होती. या सर्व गोष्टींनी भगवान शिव खूप अस्वस्थ झाले. मग त्यांनी स्वतः एक भांडे घेऊन अन्नपूर्णादेवीकडून भिक्षा घेतली आणि तिच्याकडून वरदान मिळवले. यावर भगवती अन्नपूर्णाने तिच्या आश्रयाला येणाऱ्याला कधीही संपत्ती आणि अन्नापासून वंचित न राहण्याचा आशीर्वाद दिला.
विशालाक्षी मंदिर माँ गंगेच्या तीरावर मणिकर्णिका घाटावर वसलेले आहे. देवी पुराणातही काशीच्या विशालाक्षी मंदिराचा उल्लेख आहे. पुराणानुसार जिथे जिथे सतीच्या शरीराचे तुकडे, कपडे किंवा दागिने पडले, तिथे तिथे शक्तीपीठे अस्तित्वात आली. भगवान शिव सतीचे प्रेत खांद्यावर घेऊन वियोगाने चालत असताना माता भगवतीच्या उजव्या कानाचे रत्न याच ठिकाणी पडले. म्हणूनच या ठिकाणाला मणिकर्णिका घाट असेही म्हणतात. भगवतीच्या कानातली रिंग येथे पडल्याचेही सांगितले जाते. येथे जो कोणी मनापासून प्रार्थना करतो त्याची मनोकामना पूर्ण होते.
मंदिर शैली :-
मंदिर दक्षिण भारतीय शैलीचे आहे.मंदिराचे महंत राजनाथ तिवारी यांच्या मते, मंदिराचा जीर्णोद्धार मद्रासींनी 1908 मध्ये केला होता. गर्भगृह वगळता मंदिराचा इतर भाग दक्षिण भारतीय मंदिर शैलीत बांधलेला आहे. मंदिराच्या बाहेरील बाजूस गणेशजी, शंकरजींसह इतर अनेक देवी-देवतांच्या मूर्ती रंगीबेरंगी बनवलेल्या आहेत. येथील शक्ती विशालाक्षी माता आणि भैरव काल भैरव आहे. भादोन महिन्यात मंदिरात भव्य कार्यक्रम आयोजित केला जातो.
देवीची मूर्ती:-
मंदिरात दोन मूर्ती आहेत.काशीच्या या शक्तीपीठात विशालाक्षी मातेच्या दोन मूर्ती आहेत - एक जंगम आणि दुसरी अचल.
दोन्ही मूर्तींची सारखीच पूजा केली जाते.
विशेष पूजा:-
- नवरात्रीत विजयादशमीच्या दिवशी घोड्यावर बसून चालत्या मूर्तीची विशेष पूजा केली जाते.
- अचल मूर्तीची विशेष पूजा वर्षातून दोनदा केली जाते. त्यापैकी एक भादौन तृतीयेच्या दिवशी (कृष्ण पक्षातील काजरी) जन्मोत्सव म्हणून केला जातो आणि दीपावलीच्या दुसऱ्या दिवशी अन्नकूट केला जातो. तर चैत्राच्या नवरात्रीत पंचमीच्या दिवशी विशालाक्षीचे नव गौरीचे दर्शन होते.प्रत्येक महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील तृतीयेला दर्शनाला विशेष महत्त्व आहे.
प्रमूख सण :
विशालाक्षी देवीच्या पूजेने सौंदर्य आणि संपत्ती मिळते. येथे दान, जप आणि यज्ञ करून मोक्ष प्राप्त होतो. असे मानले जाते की 41 मंगळवारी येथे कुमकुमचा नैवेद्य दाखवल्यास देवी झोळी भरते.
नवरात्री, काजली तीज इतर सण.
दर्शनाच्या वेळा :
सकाळी 04:30 ते 11:00 AM
संध्याकाळी 05:00 PM ते 10:00 PM
भेट देण्यासाठी इतर प्रसिद्ध ठिकाणे:-
- काशी विश्वनाथ ज्योतिर्लिंग
- अन्नपूर्णा मंदिर
- काळ भैरव मंदिर काशी
- विश्वनाथ मंदिर
- महागौरी मंदिर
- ज्ञान कुप (ज्ञान वापी विहीर.)
- वाराणसीतील मंदिरे
- मार्कंडेय महादेव मंदिर
- भारत माता मंदिर
- मृत्युंजय महादेव मंदिर
- काळभैरव मंदिर
- संकट मंदिर
- अन्नपूर्णा मंदिर
- तुळशी मानस मंदिर
- बिर्ला मंदिर
- व्यास मंदिर
- तिळभंडेश्वर मंदिर
- दुर्गा मंदिर
- संकट मोचन मंदिर
- काशी विश्वनाथ मंदिर
कधी जाल:-
वर्ष भरात कधी ही भेट देऊ शकता
कसे जाल:-
विमान सेवा :-
वाराणसी विमानतळ हे सर्वात जवळचे विमानतळ आहे आणि ते मंदिरापासून सुमारे 25 किमी अंतरावर आहे.
रेल्वे सेवा:-
वाराणसी कॅंट. रेल्वे स्टेशन हे सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन आहे आणि ते मंदिरापासून सुमारे 1.5 किमी अंतरावर आहे आणि वाराणसी जंक्शन रेल्वे स्टेशन मंदिरापासून सुमारे 4.5 किमी अंतरावर आहे.
रस्ता सेवा:-
वाराणसीला भारतातील प्रमुख शहरांना जोडणाऱ्या रस्त्यांची चांगली जोडणी आहे. मंदिरापर्यंत जाण्यासाठी सार्वजनिक आणि खाजगी वाहतूक सहज उपलब्ध आहे.
हा लेख कसा वाटला ते कमेंट करून जरूर कळवा.
share करा,like करा.. comment करा.पुन्हा भेटू आणखी एका अश्याच वेगळ्या पर्यटन स्थळाची माहिती घेऊन...धन्यवाद!!!!!.
अस्वीकरण (Disclaimer ):
आमच्या ब्लॉगमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या काही परवानाधारक सशुल्क प्रतिमांचे श्रेय आम्ही घेत नाही, मग त्या गूगल इमेजेस, फोटोलिया आणि शटरस्टॉक यांच्याकडून घेतलेल्या असतील. जर आमच्या ब्लॉगवर कोणतीही कॉपीराइट प्रतिमा वापरली गेली असेल तर संबंधित व्यक्ती एकतर आम्हाला प्रतिमा काढून टाकण्यासाठी थेट मेल करू शकते किंवा प्रतिमाचे श्रेय कोणालाही देऊ शकते.
