गोल घुमट ही भारतातील कर्नाटक राज्यातील विजापूर येथे स्थित एक ऐतिहासिक थडगी आहे. गोलघुमट हे मोहम्मद आदिल शाह, त्याची मैत्रीण रंभा आणि त्यांच्या कुटुंबाचे अंतिम विश्रामस्थान आहे. हे आकर्षक गोल घुमट दक्षिण भारतातील मोहम्मद आदिल शाहच्या कारकिर्दीची आणि राजवटीची कथा सांगते. गोल घुमट बांधकामाला 30 वर्षे लागली. दरवर्षी लाखो पर्यटक गोल घुमट भेट देतात.
गोल घुमट इतिहास 17 व्या शतकाचा आहे आणि ही सुंदर रचना काबूलच्या याकूत उफ दाबुल या फ्रेंच वास्तुविशारदाने बांधली होती. गोल घुमट बांधकाम 1626 मध्ये सुरू झाले आणि हा घुमट 1656 मध्ये बांधला गेला. याची रचना एका अनोख्या ध्वनी तंत्रज्ञानासाठी प्रसिद्ध आहे. त्याच्या गोलाकार आकारामुळे, कोणत्याही प्रकारचा आवाज भिंतीला चिकटतो आणि सर्वत्र गुंजतो आणि 7-8 वेळा ऐकू येतो.
घुमटातून निघणार्‍या आवाजाबाबत इतिहासकारांचे एक मत नाही की, ही रचना मुद्दाम अशी बांधली गेली आहे की असा विचित्र आवाजही येथून निघतो हे कळल्यानंतर. गोल घुमट रचना १६८ फूट उंच आहे. गोल संरचनेत खांब नाहीत आणि ते इंटरलॉकिंग तंत्रज्ञानावर आधारित आहे.
घुमटाभोवती पायर्‍यांसह एक प्लॅटफॉर्म बांधला आहे आणि थडग्याच्या वर एक कॉरिडॉर देखील बांधला गेला आहे, ज्याला ब्रिटिशांनी व्हिस्परिंग कॉरिडॉर असे नाव दिले. मुख्य थडगे समाधीच्या मध्यभागी राहते. मुख्य प्रवेशद्वारातून आत गेल्यावर वर जायचे असेल तर शंभरहून अधिक पायऱ्या चढून जावे लागते. गोल घुमट चारही कोपऱ्यांवर अष्टकोनी मिनार आहेत आणि त्याच्या पूर्ववर्तीमध्ये एक बाग, मशीद, सराय, संग्रहालय इ.
गोल घुमट इतिहास:-
विजापूरमध्ये सुलतान इब्राहिम शाहची एक आकर्षक आणि खूप मोठी कबर होती. पण त्याचा मुलगा मोहम्मद आदिल शाहला त्याची कबर आपल्या वडिलांच्या कबरीपेक्षा मोठी आणि आकर्षक असावी असे वाटत होते. म्हणूनच त्यांनी जिवंत असताना ही कबर बांधली. सुलतान मोहम्मद आदिल शाह यांच्या आदेशानुसार प्रसिद्ध वास्तुविशारद याकूत उफ दाबुलने गोल घुमट बांधला होता.
खास वैशिष्ट्य:-
- गोल घुमट हे इंडो-इस्लामिक वास्तुकलेचे उत्कृष्ट उदाहरण आहे.
- गोल घुमट सर्वात खास वैशिष्ट्य म्हणजे त्यात कोणतेही खांब नाहीत.
- गोल घुमट मजला 1703 मीटर, व्यास 37 मीटर आणि उंची 33 मीटर आहे आणि समाधीच्या भिंती 3 मीटर जाड आहेत.
भेट देण्याची वेळ:-
गोल गुम्बाज (घुमट) उघडण्याची वेळ सकाळी 10 वाजता आहे तर ती संध्याकाळी 5 वाजता बंद होते.
प्रवेश फी:-
- भारतीय नागरिकांसाठी: 20 रुपये प्रति व्यक्ती.
- परदेशी नागरिकांसाठी: 200 रुपये प्रति व्यक्ती.
- 15 वर्षाखालील मुले विनामूल्य येऊ शकतात.
इतर प्रेक्षणीय स्थळे:-
इब्राहिम रोजा
दख्खनचा ताजमहाल म्हणून ओळखला जाणारा इब्राहिम रोजा हे विजापूरमधील पाहण्यासारखे ठिकाण आहे. ही कबर इब्राहिम आदिल शाह II आणि त्यांची पत्नी ताज सुलताना यांचे अंतिम विश्रामगृह आहे. विजापूरला जाताना ही समाधी पाहण्यासाठी पर्यटक मोठ्या संख्येने येतात.
जुम्मा मशीद
तालिकोटाच्या लढाईतील विजयाच्या स्मरणार्थ अली आदिल शाहने विजापूरमधील ड्रू जुम्मा मशीद बांधली होती. ही मशीद भारतातील सर्वात जुन्या मशिदींपैकी एक आहे. 10810 चौरस मीटर क्षेत्रात पसरलेली ही मशीद भव्य वास्तुकला प्रदर्शित करते.
मिठारी आणि असर महल
हे मुहम्मद आदिल शाह यांनी १६४० मध्ये बांधले होते. जे मुस्लिम भाविकांचे श्रद्धास्थान होते आणि विशेषत: न्यायाचे सभागृह मानले जात होते. त्याच्या वरच्या मजल्यावर पर्शियन वास्तुकला प्रदर्शित केली आहे परंतु त्यात महिलांना परवानगी नाही.
विजापूर किल्ला
म्हणून ओळखला जाणारा हा ऐतिहासिक किल्ला विजापूर येथे आहे. आदिलशाह वंशाच्या काळात हा किल्ला बांधण्यात आला होता आणि हा किल्ला दक्षिण भारतातील आग्रा म्हणून ओळखला जातो. विजापूरचा हा किल्ला 50 फूट अंतरावर बांधलेला आहे.
बारा कमन
हे 1672 मध्ये आदिल शाह दुसरा याने बांधले होते, हीविजापूरमध्ये असलेली एक अपूर्ण रचना आहे. या सुंदर वास्तूमध्ये राजा आणि त्याच्या पत्नींच्या समाधी बांधलेल्या आहेत. बारा कमनची रचना अपूर्ण राहिली कारण आदिल शाह दुसरा ची त्याच्या वडिलांनी हत्या केली होती आणि बारा कमनमुळे गोल गुम्बाज नष्ट होऊ नये अशी त्याची इच्छा होती.
गगन महाल
विजापूर येथे असलेला गगन महाल १५६१ मध्ये आदिल शाह पहिला याने बांधला होता. गगन पॅलेसची वास्तुकला आणि रचना अतिशय सुंदर आहे आणि हेच या राजवाड्याच्या प्रसिद्धीचे मुख्य कारण आहे. गगन महाल हे तीन कमानी असलेले दुमजली स्मारक आहे. राजवाड्याच्या तळमजल्यावर दरबार हॉल आणि त्याच्या वरच्या मजल्यावर राजघराण्याचं निवासस्थान.
मेहतर महाल
मेहतर महल १६२० मध्ये बांधलेल्या विजापूर किल्ल्याच्या आवारात आहे. मेहतर महाल ही विजापूर किल्ल्यातील सर्वात सुंदर रचना म्हणून ओळखली जाते. हे इंडो-सारासेनिक शैलीत बांधले गेले आहे आणि त्याच्या मिनारांवर केलेले कोरीव काम हिंदू स्थापत्य शैलीचे प्रतिबिंब आहे.
साथ मकबरा
साथ मकबरा चा शब्दशः अर्थ "साठ समाधी" असा होतो. साठ थडग्यांमागे एक वेदनादायक कथा आहे. आदिल शाह II च्या सेनापतीने शिवाजीबरोबरच्या लढाईत हरण्याच्या भीतीने त्याच्या 63 बायका मारल्या असे मानले जाते. जेणेकरून तो पुन्हा लग्न करू शकत नाही.
संगीत नारी महाल
विजापूर पर्यटन स्थळापासून सुमारे 8 किलोमीटर अंतरावर नांगेपूर येथे संगीत नारी महाल आहे, जो पर्यटकांना सहज आकर्षित करतो. 16व्या शतकात हा महाल उत्सव आणि उत्सवासाठी बांधण्यात आला होता. मात्र, सध्या या वाड्याचे भग्नावस्थेत रूपांतर झाले आहे.
मलिक-ए-मैदान
म्हणजे रणभूमी, जे विजापूर येथे स्थित ऐतिहासिक महत्त्वाचे ठिकाण मानले जाते. या ठिकाणी १५४९ मध्ये आदिल शाह दुसरा ने ठेवलेली एक मोठी तोफ देखील पहायला मिळते.
उपली बुर्ज
१६व्या शतकात हैदर खानने बांधला होता. उपली बुर्ज हे 24 मीटर उंचीवर असलेले टेहळणी बुरूज आहे. याच्या वर दोन शिखरे आहेत, जे पर्यटकांच्या आकर्षणाचे मुख्य केंद्र आहेत.
काय खरेदी कराल:-
विजापूरमध्ये खरेदी करण्यासाठी बरेच काही आहे, येथे स्थानिक हस्तकला आणि कलाकृती खरेदी करू शकता. तसेच लांबिनी ज्वेलरी खरेदी करू शकता. हे सुंदर दागिने येथील स्थानिक आदिवासींनी बनवले आहेत. पर्यटक येथून चंदनाच्या वस्तू आणि इल्कल साड्या देखील खरेदी करू शकतात.
खाद्य संस्कृती :-
स्थानिक स्वादिष्ट पदार्थांमध्ये कैपल्या (भाज्या तयार करणे), लकू पल्या (मसूर), विविध प्रकारच्या चटण्या, नाचणी आणि अक्की रोट्या, नाचणीचे मडे, डोसा, बिसिबल आंघोळ, इडली आणि जोल्डा रोटी इत्यादींचा समावेश होतो. विजापूरमध्ये अनेक कॅफे आणि रेस्टॉरंट्स आहेत ज्यात उत्तर भारतीय खाद्यपदार्थ उपलब्ध आहेत.
कधी जाल:-
गोल गुम्बाज (विजापूर) ला भेट देण्याचा सर्वोत्तम काळ ऑक्टोबर ते मार्च दरम्यान मानला जातो.
कसे जाल:-
विमान सेवा:-
गोल गुम्बाझसाठी सर्वात जवळचे विमानतळ गोवा, पुणे आणि हैदराबाद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहेत.
रेल्वे सेवा:-
विजापूर रेल्वे स्टेशन मुख्य शहरापासून सुमारे 2 किलोमीटर अंतरावर आहे. हे रेल्वे स्टेशन विजापूरला देशातील इतर प्रमुख शहरांशी जोडते.
रस्ता सेवा:-
विजापूर हे सर्व प्रमुख शहरांशी जोडलेले आहे. औंरगाबाद, अहमदनगर, नागपूर,
पुणे ,मुंबई ,नाशिक ,कोल्हापूर, सांगली ,सातारा, सोलापूर,कर्नाटक मधील सर्व प्रमुख शहरांशी महामार्ग जोडलेले आहेत. बेल्लारी, बेळगाव, हुबळी,बंगळूर, कारवार तसेच गोवा,आंध्र प्रदेश मधूनही वाहतूक उपलब्ध आहे.
हा लेख कसा वाटला कॉमेंट करुन जरुर कळवा....!!!
share करा,like करा.. comment करा.पुन्हा भेटू आणखी एका अश्याच वेगळ्या पर्यटन स्थळाची माहिती घेऊन...धन्यवाद!!!!!..
अस्वीकरण (Disclaimer ):
आमच्या ब्लॉग मधील वापरल्या जाणाऱ्या काही परवानाधारक सशुल्क प्रतिमांचे श्रेय आम्ही घेत नाही. त्या गूगल इमेज, फोटोलिया, यांच्याकडून घेतलेल्या असतील. जर ब्लॉग मध्ये कोणतीही कॉपीराइट प्रतिमा वापरली गेली असेल तर संबंधित व्यक्ती मेल करु शकते किंवा प्रतिमांचे श्रेय कोणालाही देऊ शकते.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा