|| श्री हरसिद्धी शक्तिपीठ||
उज्जैन, मध्य प्रदेश
हरसिद्धी माता मंदिर उज्जैन, मध्य प्रदेश येथे आहे. हर्षल, हर्षद, शिकोतर, सिकोतर, दशा, हर्षत, मोमाई आणि वहानवती माता या नावांनीही ओळखले जाते.सिंधोई माता किंवा वाळूची देवी म्हणूनही ओळखले जाते सिंध, पाकिस्तान, जिथे तिचे मंदिर आहे.
हरसिद्धी माता मंदिर, ज्याला हर्षल माता मंदिर म्हणूनही ओळखले जाते, ते पोरबंदरपासून द्वारकेच्या रस्त्यावर सुमारे ३० किमी अंतरावर असलेल्या मियानी नावाच्या ठिकाणी आहे. मुख्य मंदिर मुळात समुद्रासमोर असलेल्या टेकडीच्या माथ्यावर होते. राजपिपला येथे आणखी एक प्रसिद्ध मंदिर आहे.राजपिपला या पूर्वीच्या संस्थानाकडून कुलदेवी म्हणून पूजा केली जाते.
इतिहास:-
शिवपुराणानुसार हे मंदिर 51शक्तिपीठांपैकी एक आहे . भगवान विष्णूंनी आपल्या सुदर्शन चक्राचा वापर करून सतीच्या शरीराचे 51 भाग केले. 51 भागांपैकी सतीची 'कोपर' या ठिकाणी पडली.
असे म्हटले जाते की भगवान श्रीकृष्णाने आयुष्यभर त्यांची पूजा केली आणि तेव्हापासून ते कोयला डुंगर नावाच्या टेकडीच्या शिखरावर राहत होते. असे म्हटले जाते की टेकडीवरील मूळ मंदिर खरे तर भगवान श्रीकृष्णानेच बांधले होते. भगवान श्रीकृष्णाला असुर आणि जरासंधाचा पराभव करायचा होता म्हणून अंबा मातेकडे सत्ता मागितली. देवीच्या खऱ्या आशीर्वादाने, कृष्णाकडे असुरांचा पराभव करण्याची क्षमता होती. या यशानंतर त्यांनी मंदिर बांधले. जरासंधाचा वध झाल्यावर सर्व यादवांनी आनंद व्यक्त केला आणि यशाचा उत्सव साजरा केला.
हर्षद माता किंवा हरसिद्धी माता हे नाव पडण्याचे कारण म्हणजे ती यादवांची कुलदेवी म्हणून पूजली जाते.
कच्छचा सेठ जगदू शाह, एक जैन व्यापारी, हरसिद्धी मातेने संरक्षित केला होता जेव्हा त्याचे जहाज समुद्राजवळ बुडत होते जेथे त्याचे डोंगरावर मंदिर होते. तेथे त्याने 1300AD मध्ये टेकडीच्या तळाशी एक नवीन मंदिर बांधले आणि देवीला टेकडीवरून खाली जाण्याची विनंती केली. अनेक जैन जाती तिला कुलदेवी म्हणून पूजतात.
दंतकथा:-
पौराणिक कथा सांगते की एकदा शिव आणि पार्वती कैलास पर्वतावर एकटे असताना चंद आणि प्रचंड नावाच्या दोन राक्षसांनी जबरदस्तीने आत जाण्याचा प्रयत्न केला. शिवाने त्यांना मारण्यासाठी चंडीला बोलावले जे तिने केले. प्रसन्न होऊन शिवाने त्याला 'सर्वांचा विजेता' ही पदवी दिली. मंदिराची पुनर्बांधणी मराठा काळात झाली आणि दिव्यांनी सजवलेले 2 खांब मराठा कलेसाठी अद्वितीय आहेत. नवरात्रीमध्ये लावले जाणारे हे दिवे अप्रतिम दृश्य दाखवतात. संकुलात एक प्राचीन विहीर आहे आणि त्याच्या वरच्या बाजूस एक रचनावादी स्तंभ सुशोभित आहे.
स्कंद पुराणात देवी चंडीला हरसिद्धी ही पदवी कशी प्राप्त झाली याबद्दल एक मनोरंजक आख्यायिका आहे. आणि विक्रमादित्यने प्रत्यक्षात मियानीला भेट दिली होती, ज्याला चावडा राजघराण्यातील प्रभातसेन चावड्याने शासित असलेले बंदर शहर मीनलपूर म्हणून ओळखले होते. विक्रमाडिया देवीचा आशीर्वाद होता.त्याने हरसिद्धी मातेला उज्जैन येथे आपल्या राज्यात येण्याची विनंती केली, जिथे तो दररोज तिची पूजा करत असे.
मंदिर वास्तुकला:-
या मंदिराचा एक मनोरंजक पैलू म्हणजे हळदीची पेस्ट आणि सिंदूर मढवलेल्या एकाच खडकापासून बनलेली रचना. नवरात्रोत्सवाच्या पूर्वसंध्येला जेव्हा 15 फूट लाइट स्टँडवर अनेक दिवे एकत्र प्रज्वलित केले जातात तेव्हा मंदिर भव्य बनते. अद्भुत मंदिराचे आणखी एक अद्वितीय काम म्हणजे श्री यंत्र किंवा 9 त्रिकोण जे दुर्गा देवीच्या 9 नावांचे प्रतिनिधित्व करतात.
देवीची मुर्ती:-
अन्नपूर्णेची मूर्ती महालक्ष्मी आणि महासरस्वती यांच्यामध्ये विराजमान आहे. अन्नपूर्णेची मूर्ती खोल सिंदूराने रंगलेली आहे. आणि मंदिराच्या आत देवीच्या मूर्तीच्या उजवीकडे जगदू शहाची मूर्ती आहे, जगदू शहा यांना त्यांचे नाव या मंदिराशी सदैव जोडले जाईल, या वरदानानुसार पूजा केली जात आहे. अन्नपूर्णा, पोषणाची देवी आणि बुद्धीची देवी महासरस्वती यांच्या मूर्तीचे प्रसिद्ध गडद सिंदूर पेंटिंग त्यांच्या पारंपारिक मराठा वास्तुकलेसाठी महत्त्वाचे आहे.
मंदीरात साजरे केले जाणारे सण आणि उत्सव:-
9 दिवसांचा नवरात्रोत्सव हा हरसिद्धी मातेच्या मंदिरात साजरा होणारा मुख्य उत्सव आहे आणि त्या वेळी मंदिर फुलांनी आणि दिव्यांनी सजवले जाते. हे मंदिर रस्त्याने सहज जाता येते.
हरसिद्धी मातेची इतर मंदिरे:-
त्यांची मंदिरे गुजरात, राजस्थान, मध्य प्रदेश आणि महाराष्ट्रात आहेत. आणि काही प्रसिद्ध मंदिरे पोरबंदर, इंदूर, जबलपूर, लाडोल, द्वारका, वाधवान, औरंगाबाद, बडोद, वरवाला, लुनावाडा, चांद बावडी, हरिपुरा, कच्छ, रंगीर राहली जिल्हा सागर मध्य प्रदेश इ. येथे आहेत.
हरसिद्धी मातेजवळील इतर मंदिरे:-
- श्री महाकालेश्वर मंदिर
- काळभैरव मंदिर
- चिंतामण गणेश मंदिर
- रामघाटी
- गोमतीकुंड
- द्वारकाधीश गोपाळ मंदिर
- चौबीस खांबा मंदिर
- इस्कॉन मंदिर
- श्री मंगलनाथ मंदिर
- नवग्रह शनी मंदिर
मंदिर वेळ:-
सकाळी 05.00
संध्याकाळी 07.00
कधी जाल:-
वर्ष भरात कधीही जाऊ शकता
कसे जाल:-
विमान सेवा:-
सर्वात जवळचे विमानतळ इंदूर येथे आहे. जे 53 किमी अंतरावर आहे.
रेल्वे सेवा:-
अहमदाबाद, राजकोट, मुंबई, फैजाबाद, लखनौ, डेहराडून, दिल्ली, बनारस, कोची, चेन्नई, बंगलोर, हैदराबाद, जयपूर, हावडा आणि इतर शहरांमधून थेट रेल्वे उपलब्ध आहेत.
रस्ता सेवा:-
इंदूर, सुरत, ग्वाल्हेर, पुणे, मुंबई, अहमदाबाद, जयपूर, उदयपूर, नाशिक, मथुरा येथून थेट बस उपलब्ध आहे.
हा लेख कसा वाटला ते कमेंट करून जरूर कळवा.
share करा,like करा.. comment करा.पुन्हा भेटू आणखी एका अश्याच वेगळ्या पर्यटन स्थळाची माहिती घेऊन...धन्यवाद!!!
अस्वीकरण (disclaime
आमच्या ब्लॉगमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या काही परवानाधारक सशुल्क प्रतिमांचे श्रेय आम्ही घेत नाही, मग त्या गूगल इमेजेस, फोटोलिया आणि शटरस्टॉक यांच्याकडून घेतलेल्या असतील. जर आमच्या ब्लॉगवर कोणतीही कॉपीराइट प्रतिमा वापरली गेली असेल तर संबंधित व्यक्ती एकतर आम्हाला प्रतिमा काढून टाकण्यासाठी थेट मेल करू शकते किंवा प्रतिमाचे श्रेय कोणालाही देऊ शकता.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा