सबरीमाला हे शैव, शक्ती, वैष्णव आणि इतर परंपरांचा संगम आहे. मल्याळममध्ये 'सबरीमाला' म्हणजे 'पर्वत'. सबरीमालाच्या आजूबाजूच्या प्रत्येक टेकडीवर काही ना काही मंदिर आहे, जे पाहण्यासाठी देशाच्या कानाकोपऱ्यातून लोक इथे येतात.
सबरीमाला हे दक्षिण भारतातील प्रसिद्ध हिंदू मंदिरांपैकी एक आहे. दरवर्षी लाखो भाविक या मंदिराला भेट देतात. सबरीमाला मंदिर केरळ राज्यातील सह्याद्री पर्वतरांगांनी वेढलेल्या पठाणमथिट्टा जिल्ह्यात आहे.
केरळची राजधानी तिरुवनंतपुरमपासून १७५ किमी अंतरावर पंपा नावाचे ठिकाण आहे. पंपा ते सबरीमाला असा पायी प्रवास करावा लागतो. हा मार्ग पाच किलोमीटर लांबीचा आहे. हे मंदिर हिंदू ब्रह्मचारी देवता अय्यप्पन यांना समर्पित आहे.
सबरीमाला मंदिराचा इतिहास
भगवान अयप्पा हे भगवान शंकर आणि मोहिनी यांचे पुत्र मानले जातात. भगवान विष्णूला हरि आणि शिवाला हर म्हणतात, म्हणून भगवान अयप्पा यांना हरिहर असेही म्हणतात.
सबरीमाला मंदिर हजारो वर्षांपूर्वी राजा राजशेखर यांनी बांधले होते. राजा राजशेखरने पंपा नदीच्या काठावर भगवान अय्यप्पा यांची बालस्वरूपात भेट घेतली आणि त्यांना त्यांच्या महालात आणले. यानंतर, राणीने राजवाड्यात एका मुलाला जन्म दिला, परंतु राजा भगवान अयप्पाला आपला मुलगा मानत असल्याने, त्याला प्रथम राज्य अय्यप्पाकडे सोपवायचे होते. असे असताना राणीला हे मान्य नव्हते. आजारी असल्याचे भासवून राणीने अय्यप्पाला सिंहिणीचे दूध घेण्यासाठी जंगलात पाठवले. अय्यप्पाने जंगलात एका राक्षसाचा वध केला.त्यावर प्रसन्न होऊन इंद्राने सिंहिणीला अय्यप्पासोबत महालात पाठवले. हे पाहून लोकांना खूप आश्चर्य वाटले. जेव्हा वडिलांनी अयप्पाला राजा बनण्यास सांगितले तेव्हा त्याने नकार दिला आणि राजवाड्यातून गायब झाला. खूप दिवसांनी भगवान अयप्पा आपल्या वडिलांना दर्शन दिले आणि त्यांना त्या ठिकाणी मंदिर बांधण्यास सांगितले. त्यानंतर राजा राजशेखर यांनी तेथे सबरीमाला मंदिर बांधले.
मंदिराची काही वैशिष्ट्ये:-
- या मंदिरात जाण्यापूर्वी पंपा नदीत स्नान करावे लागते आणि नंतर दिवा लावून नदीत प्रवाहित केल्यानंतरच मंदिरात प्रवेश करावा लागतो.
- साबरी माला मंदिर इतर मंदिरांप्रमाणे वर्षभर उघडत नाही.
- हे मंदिर केवळ नोव्हेंबर ते जानेवारीपर्यंत भक्तांसाठी खुले असते, त्यानंतर ते बंद होते.
- या मंदिरातील प्रत्येक पूजेत तुपाचा अभिषेक केला जातो. मंदिरात तूप घेऊन जाणारे सर्व भाविक एका खास भांड्यात जमा केले जातात आणि त्यानंतर भगवान अयप्पा यांना या तुपाचा अभिषेक केला जातो.
- सबरीमाला मंदिराचे वैशिष्ट्य म्हणजे हे असे मंदिर आहे जिथे दरवर्षी दोन ते पाच कोटी लोक भेट देतात.
- हे मंदिर 18 टेकड्यांमध्‍ये बांधले गेले आहे आणि त्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे मंदिर प्रत्येक टेकडीवर आहे.
- सबरीमालाच्या 18 पायऱ्या खूप प्रसिद्ध आहेत. यातील पहिल्या पाच पायऱ्या माणसाच्या पाच इंद्रियांचे, आठ पायऱ्या मानवी भावनांचे आणि तीन पायऱ्या मानवी गुणांचे, तर शेवटच्या दोन पायऱ्या ज्ञान आणि अज्ञानाचे प्रतीक आहेत.
सबरीमाला मंदिरात प्रवेश करण्यासाठी कठोर नियम -
- हे मंदिर भारतातील इतर मंदिरांपेक्षा खूपच वेगळे आहे. या मंदिरात स्थापित भगवान अयप्पा ब्रह्मचारी होते, त्यामुळे शतकानुशतके केवळ पुरुष भक्तच या मंदिरात दर्शनासाठी येतात.
- सबरीमाला मंदिराचे नियमही इतर मंदिरांच्या तुलनेत अतिशय कडक आहेत, त्यामुळे भाविकांना मंदिरात प्रवेश करण्यासाठी सर्व नियमांचे पालन करावे लागते.
- सबरीमाला मंदिरात जाण्यासाठी भाविकांना ४१ दिवस उपवास करावा लागतो. मासिक पाळीमुळे महिलांना हे व्रत पूर्ण करता येत नसल्याने त्यांना मंदिरात प्रवेश दिला जात नाही. मात्र पुरुषांना हे व्रत पूर्ण करूनच मंदिरात यावे लागते.
- मंदिरात प्रवेश करण्यासाठी भाविकांना 18 पवित्र पायऱ्या चढाव्या लागतात आणि या पायऱ्या केवळ तेच चढतात ज्यांनी 41 दिवसांचे कठोर उपवास पूर्ण केले आहेत.
- सबरीमाला मंदिराच्या 18 पायऱ्या चढताना भाविकांना पायऱ्यांजवळ तुपाने भरलेला नारळ फोडावा लागतो. नारळाचा एक तुकडा हवनकुंडात टाकला जातो तर दुसरा तुकडा भक्त प्रसाद म्हणून घेतात.
- सबरीमाला यात्रेकरूंना मंदिरात प्रवेश करण्यापूर्वी निळे किंवा काळे कपडे घालावे लागतात. तो प्रवास संपेपर्यंत दाढी-मिशी काढू शकत नाही.
- सबरीमाला यात्रेदरम्यान प्रत्येक भक्ताला कपाळावर चंदनाची पेस्ट लावावी लागते.
- पंपा नदीत आंघोळ करून गणपतीची पूजा करून नंतर मंदिराकडे जावे लागते.
- या मंदिरात प्रवेश करताना भाविकांना तत् त्वम् असि मंत्राचा जप करावा लागतो. या मंत्राचा अर्थ असा आहे " तुम्ही आहात"
महिलांना मंदिर प्रवेश निषिद्ध:-
केरळच्या सबरीमाला मंदिरात 10 ते 50 वयोगटातील महिलांच्या प्रवेशावर बंदी आहे. सुमारे 800 वर्षे जुन्या या मंदिरात ही श्रद्धा प्रदीर्घ काळ चालत होती. भगवान अयप्पा अविवाहित असल्याचे मानले जाते आणि हिंदू धर्मात मासिक पाळीदरम्यान महिलांना 'अपवित्र' मानले जाते, ज्यामुळे त्यांना या मंदिरात प्रवेश दिला जात नव्हता. तथापि, 28 सप्टेंबर 2018 रोजी सर्वोच्च न्यायालयाने महिलांच्या प्रवेशावरील बंदी असंवैधानिक आणि भेदभावपूर्ण घोषित केली. 2 जानेवारी 2019 रोजी, सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयानंतर प्रथमच पन्नास
वर्षाखालील दोन स्त्रियांनी या मंदीरात प्रवेश केला.
कसे जाल:-
सबरीमाला मंदिरात थेट पोहोचण्यासाठी कोणतेही साधन उपलब्ध नाही. बसने पंपा नावाच्या ठिकाणी पोहोचल्यानंतर सबरीमाला मंदिरापर्यंत चालत जावे लागते. मंदिराच्या आजूबाजूला डोंगर आणि पेरियार अभयारण्यामुळे रस्ता थोडा अवघड आहे.
विमान सेवा:-
सबरीमाला जवळचे विमानतळ कोची आणि तिरुवनंतपुरम आहे. हे विमानतळ नवी दिल्ली, हैदराबाद, मुंबई, बंगळुरू आणि कोलकाता यांना जोडलेले आहे. येथे पोहोचल्यानंतर, कोची विमानतळापासून 104 किमी अंतरावर असलेल्या पंपा बहूला बस किंवा ट्रेनने जाऊ शकता.
रस्ता सेवा:-
KSRTC ने सबरीमाला यात्रेकरूंच्या सुविधेसाठी पंपा ते कोईम्बतूर, पलानी आणि थेक्कडी अशी बससेवा सुरू केली आहे.पंपाला जाण्यासाठी बसेस तामिळनाडू आणि कर्नाटक सरकार चालवतात.
रेल्वे सेवा:-
सबरीमालाचे सर्वात जवळचे स्टेशन चेंगन्नूर आणि कोट्टायम हे आहे. कोट्टायम, एर्नाकुलम किंवा चेंगन्नूर ला येऊन बसने पंपा येथे जाता येते. तेथून सबरीमालाला पायी जाऊ शकता.
share करा,like करा.. comment करा.पुन्हा भेटू आणखी एका अश्याच वेगळ्या पर्यटन स्थळाची माहिती घेऊन...धन्यवाद!!!!!..
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा