हिमाचल प्रदेश | "धरती पर स्वर्ग"

स्वर्णीम ट्रॅव्हल गर्ल मध्ये आपल स्वागत..

आज आपण या लेखामध्ये हिमाचल प्रदेश पर्यटनची अधिक माहिती घेणार आहोत. 

 लाहौल आणि स्पिटी व्हॅली (Lahaul and Spiti Valley)

पृथ्वीवरील वैभवाच्या निमित्ताने, स्पिटी हा निसर्गाच्या सानिध्यात एकांतात आणि आनंदात राहणाऱ्यांसाठी  एक स्वर्गीय प्रवेशद्वार आहे. लाहौल स्पिटी पर्यटन दरवर्षी हजारो पर्यटकांना आकर्षक सौंदर्याने आणि प्रदूषणमुक्त वातावरणाकडे आकर्षित करते. स्पिटीच्या उत्तरेकडील बाजू लडाख, पूर्वेस तिबेट, दक्षिण-पूर्वेस किन्नौर आणि उत्तरेस कुल्लू खोरे आहे.

येथे मोठे थंड वाळवंटी खोरे, पाइन वृक्षांची जंगले, हिरवी कुरणे, सुंदर मठ आणि दुर्मिळ लोकवस्ती असलेली गावे  इ. गोष्टींनी लाहौल आणि स्पिटी व्हॅली भरलेली आहे. समुद्रसपाटीपासून सुमारे १२५०० फूट उंचीवर वसलेले येथे वांझ पर्वत प्रत्येक सेकंदाला आपले  रंग बदलतात आणि ते नक्कीच बघायला मिळते. इथली छोटी छोटी गावे  विशाल पर्वतांच्या सावलीखाली वसलेली आहेत. येथील गावांत लोकसंख्या सुमारे ३५ ते २०० इतकीच असते. ज्यांना  मादक शहरी जीवनापासून दूर जाण्याची इच्छा आहे अशा सर्वांसाठी लाहौल आणि स्पिटी व्हॅली स्वर्गच आहे

या भागात जिथेही जाता तिथे सुंदर बौद्ध मठ, हवेत फडफडणारा  प्रार्थना ध्वज आणि मोठ्या संख्येने भिक्षू  प्रार्थना करीत असताना पाहू शकतो. धडकन आणि चंद्रताल तलावाची आपल्याला येथे आकर्षक झलक देखील पाहायला मिळू शकते. कुंजम आणि बार्चाला पास सारख्या विस्मयकारक पास  जगाच्या पुढे त्यांच्या उंच शिखरावर नेता

दुर्मिळ एव्हियन प्रजाती आणि निसर्गाचे अप्रतिम सौंदर्य पाहाण्यासाठी पर्यटक येथे नैसर्गीक मार्गावरुन जाणे निवडू शकतात. हायकिंग, रॅपेलिंग आणि येथे कॅम्पिंग यासारख्या साहसी कार्यात भाग घ्या. स्पिटीच्या अद्भुत भूमीवर निसर्गाच्या शटरमध्ये काही शटर शूटिंगचा आनंद घेऊ शकतो.

स्पीटी  हे एक थंड वाळवंटी  खोरे आहे आणि म्हणूनच सर्व हंगामात तेथे थंड तापमानाचा अनुभव येतो. परंतु उन्हाळ्यामध्ये हळूहळू  ०-१५ डिग्री सेल्सिअस पर्यंत तापमान वाढत असल्याने उन्हाळा इतर हंगामांपेक्षा निश्चितच थोडा आनंददायी असतो. स्पीटीमध्ये हिवाळ्यात हाडे गोठवणारी थंडी असते म्हणुन लोक या हंगामात, या वंडरलँडला भेट देणे टाळतात. पावसाळ्यात मुसळधार पाऊस आणि दरडी कोसळत असल्यामुळे लोक पावसाळ्यात स्पिटीला भेट देण्यास टाळाटाळ करतात.

 मशोबरा (Mashobra)

हिमालयाच्या कुशीत वसलेले, ७७०० फूट उंचीवर, मशोबरा  शहर हिमाचल प्रदेशच्या शिमला जिल्ह्यात आहे. हे एक अतिशय सुंदर स्टॉपओव्हर्स आहे. निसर्गाच्या शांत वातावरणात भिजून जाऊन काही शांततापूर्ण वेळ घालवण्यासाठी  हे एक उत्तम ठिकाण आहे.झुळझुळ वाहणारे झरे, मनमोहक फळांची फळझाडे आणि हिरव्यागार ओक वनांसह मनमोहक सौंदर्याची उधळण पाहायला मिळते. हिवाळ्यातील हिमवर्षावासह, डोंगराळ शहर हे आपल्या आनंददायी तापमानासाठी प्रसिध्द आहे जे वर्षभर निरंतर राहते. एक सुंदर डोंगराळ शहर हे असे स्थान आहे जे इतिहासप्रेमी, अध्यात्मिक प्रवासी आणि संस्कृती साधकांसाठी एक भव्य आकर्षण आहे.पर्यटक या रमणीय ठिकाणी बोटींग आणि ट्रेकिंगचा आनंद घेऊ शकतात. येथील काही आवडती पर्यटन स्थळे म्हणजे महासू देवता मंदिर, वन्य फ्लॉवर हॉल, कॅरिग्नानो आणि रिझर्व फॉरेस्ट अभयारण्य इ.आहेत. 

या प्रांतात धर्मशाळा, स्पिटी व्हॅली, कांगड़ा व्हॅली आणि काझा यासारख्या ठिकाणी मठ, मंदिरे, चर्च आणि गुरुद्वारा आहेत. हिमाचल प्रदेश हे साहसी प्रेमी, निसर्ग प्रेमींसाठी एक आदर्श स्थान आहे. आणि हिमाचल प्रदेश हे साहसी प्रेमींसाठी एक आदर्श ठिकाण आहे, ज्यात बीर बिलिंग, धौलाधर रेंज, लाहौल आणि स्पिटी व्हॅली, पीर पंजाल आणि प्रसिद्ध औली श्रेणी आहेत. रामपूर, चंबा, बिलासपूर, कांगडा यासारख्या ठिकाणी इतिहास रसिकांना पुष्कळ ऑफर आहे. कुल्लू मधील ग्रेट हिमालयीन राष्ट्रीय उद्यान हिमाचलमधील पर्यटकांचेही आकर्षण आहे.हिमालयीन राष्ट्रीय उद्यान हिमाचलमधील पर्यटकांचेही आकर्षण आहे.

 मॉल रोड शिमला (Mall Road Shimla)

मॉल रोड हे शिमला मधील सर्वाधिक लोकप्रिय पर्यटन आकर्षण आहे, जिथे बरीच हॉटेल, रेस्टॉरंट्स, क्लब, बार, बँका, दुकाने, कार्यालये, टपाल कार्यालये आणि पर्यटन कार्यालये आहेत. पर्यटक मॉल रोडला हळू हळू चालतात आणि त्यांच्या आवडत्या कॉफीचा आस्वाद घेत निसर्गाच्या रमणीय दृश्यांचा आनंद घेतात. मॉल रोडवरील रिज आणि स्कँडल पॉईंटवर बरेच लोकं, मित्रांशी बोलण्यासाठी, हिमालय रेंजची दृश्ये पाहण्यासाठी आणि काही खरेदी करण्यासाठी एकत्र जमतात. मॉल रस्ता हा स्कँडल पॉईंट आणि रिज पॉईंटला जोडला गेला आहे, तिथे राष्ट्रीय नेते लाला लाजपत राय यांचा पुतळा उभारला गेला आहे.

कुफरी(Kufri) 

ज्यांना साहसी पर्यटन आवडते,किंवा काहीतरी नवीन अनुभव घ्यायची इच्छा असणाऱ्या पर्यटकांसाठी कुफरी हे ठिकाण सर्वात वरच्या स्थानी येते. कुफरी हे शिमला या प्रसिध्द पर्यटन स्थळाच्या अगदी जवळच असल्याने शिमला पर्यटना वेळी कुफरी ला भेट देणे पर्यटक पसंत करतात.हिवाळ्याच्या दिवसात कुफरी येथे बर्फावरील विविध खेळांचे आयोजन केले जातेजसे कि,स्कीईंग,स्केटिंग,टोबोगेनिंग इत्यादी दरवर्षी साजरा केला जाणारा हा कार्निवल लाखो लोकांना आकर्षित करून घेतो.याचबरोबर कुफरी हे ट्रेकिंग साठी सुद्धा प्रसिध्द आहे.

 रोहतांग ला पास मनाली (Rohtang La Pass Manali) 

कुल्लू आणि मनाली जवळच्या नयनरम्य खोऱ्यासह रोहतांग ला पास आपल्या प्रवासासाठी खूप सुंदर आहे. लोकप्रिय विस्टास पॉईंट त्याच्या अतुलनीय नैसर्गिक सौंदर्यासाठी परिचित आहे. मुख्य शहर पासून फक्त ५० किमी अंतरावर आहे आणि रस्त्याने सहज प्रवास करता येतो. रोहतांग ला मधील एक प्रमुख आकर्षण म्हणजे ते हिमालयातील सर्वात उंच पास आहे. समुद्रसपाटीपासून ३९७८ मीटर उंचवट्यावर असलेला हा उतार

आपली गाडी रोहतांग ला मनाली-केलोँग रस्त्यावरन जात असताना, आपल्या सभोवतालच्या देखाव्यामध्ये नाटकीय बदल दिसून येतील आणि आश्चर्यकारक लँडस्केप आपल्याला थक्क करून सोडतील. खरं तर, या मार्गाचे आणि पासचे मंत्रमुग्ध करणारे सौंदर्य इतके नेत्रदीपक आहे, की बॉलिवूडच्या ब्लॉकबस्टर फिल्म "जब वी मेट" ते "ये जवानी है दिवानी" मध्ये हे वैशिष्ट्यीकृत केलेले आहे.

ज्या लोकांना दैनंदिन जीवनाच्या धडपडीपासून दूर रहायचे आहे आणि अतुलनीय नैसर्गिक वैभवाच्या मध्यभागी चहाचा कप घेऊन वलय करायचा आहे त्यांच्यासाठी रोहतांग ला एक उत्तम पर्याय आहे. स्वच्छ निळे आकाश, रफूळ हिमांनी झाकलेले डोंगर शिखरे आणि विखुरलेले लँडस्केप्स यांचा आनंद घेऊ शकतो. रोहतांग ला पास हे जगापेक्षा वेगळे आणि नेत्रदीपक सौंदर्याने भरलेले आहे.

हिडिंबा देवी मंदिर मनाली (Hidimba Devi Temple Manali)

मनालीच्या बर्फाच्छादित टेकड्यांच्या मध्यभागी वसलेले हिडिंबा देवी मंदिर, ज्याला धुंगरी मंदिर देखील म्हटले जाते, हे हिंदूंचे प्राचीन श्रद्धा स्थान असून मनाली मधील लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आहे. हिडिंबा देवीचा आशीर्वाद घेण्यासाठी नियमितपणे दर्शनास जाणारे स्थानिक लोकं आहेत. हे गुहेचे मंदिर हिंदू राक्षसी-देवी हिडिंबा देवीला समर्पित आहे. हिडिंबा हि महाभारतातील पांडव भीमाची पत्नी होती. इ.स. १५५३ सी.ई. मध्ये महाराजा बहादूरसिंग यांनी हिडिंबा देवीचे मंदिर बांधले. ज्या प्राचीन गुहेमध्ये हिडिंबा देवीने ध्यान केले होते त्याच गुहेमध्ये तीचे मंदिर बांधलेले आहे. हिडिंबा आणि भीम यांचा पुत्र घटोत्कच याचे हि मंदिर याच परिसरात आहे.

हिमालयाच्या पायथ्याशी एक गंधसरुचे वनसंपन्न धिंग्री वॅन विहार यांनी वेढलेले आहे. ही रचना भव्य खडकांच्या तुकड्यावर बांधली गेली आहे. मंदिर बांधण्यापूर्वी या प्रारंभाची सुरूवात देवता म्हणून केली जात होती. त्याच्या संरक्षक देवीचा वेगळा स्वभाव दर्शवितो, हिडिम्बा मंदिराची रचना त्याच्या आसपासच्या इतर मंदिरांपेक्षा वेगळी आहे. लाकडी दरवाजे, कुंभारकामविषयक भिंती आणि त्रीशंकू आकाराचे लाकडी छप्पर इ. मंदिराची वास्तुकला लोककथांमधील ठिकाणांच्या उगमविषयी अनोख्या कथा सांगतात.

हिंदू समाजात हिडिंबा देवीचे अत्यंत उच्च धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व आहे. नवरात्रीत लोक देवीच्या दर्शनासाठी मंदिराच्या बाहेर लांब रांगा लावतात. मंदिराची उत्तम धार्मिक मूल्ये असण्याबरोबरच,  झाडांच्या फांद्या आणि पडलेली पाने यांच्यात वसलेले हे मंदिर, ससे आणि याक या प्राण्यांचा वावर मंदिराच्या परिसरात आढळून येतो.

नामग्याल मठ धर्मशाळा (Namgyal Math Dharamshala)

नामग्याल मठ हे मॅक्लियोदगंज जवळील लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आणि तिबेटच्या बाहेरील सर्वात मोठे तिबेटी मंदिर देखील आहे. दुसर्‍या दलाई लामा यांनी १६ व्या शतकात या सुंदर मठाची स्थापना केली आणि नामग्याल भिक्षू दलाई लामा यांना सार्वजनिक धार्मिक कार्यात मदत करू शकतील म्हणून हे स्थापन केले गेले. येथे राहणारे भिक्षू तिबेटच्या कल्याणासाठी धार्मिक विधी करतात आणि बौद्ध ग्रंथांच्या गहन ग्रंथांवर ध्यान आणि ध्यान केंद्र म्हणून काम करतात. १९५९ मध्ये, रेड चिनी लोकांनी तिबेटवर आक्रमण केले आणि त्यानंतर पवित्र १४ वे दलाई लामा यांनी शेकडो नामग्याल भिक्खूंसह हजारो तिबेट्यांसह नेपाळ, भूतान आणि भारताच्या शेजारच्या देशांमध्ये पलायन केले आणि त्यामध्ये नामग्याल मठ भारतात पुन्हा स्थापित केला. ही बौद्ध रचना तिबेटियन स्वातंत्र्यलढ्यात प्राण गमावणाऱ्या तिबेटियन सैनिकांच्या आदराचे चिन्ह म्हणून बांधले गेले. त्याची वास्तुशैली ३ ऱ्या शतकातील महान सम्राट अशोकाच्या कारकिर्दीत बांधलेल्या स्तूपांप्रमाणेच आहे. स्तूपात सख्यामुनी बुद्धाची मूर्ती असून तिला गौतम बुद्ध म्हणून ओळखले जाते. अनेक बौद्ध भक्त प्रार्थना करतात.

१५७५ मध्ये तिबेटमध्ये तिसरे दलाई लामा यांनी नामगल्ली मठ प्रथम स्थापित केले आणि १९५९ मध्ये तिबेट विद्रोहानंतर धर्मशाळेत परत गेले. या मठात सध्या सुमारे २०० तिबेटी भिक्षू राहतात, जे मठातील प्राचीन विधी, कलात्मक कौशल्य आणि परंपरा जपण्यास मदत करतात. बौद्ध धर्माच्या अभ्यासामध्ये तिबेटी आणि इंग्रजी भाषा या दोन्ही गोष्टींचा आधुनिक अभ्यास, सूत्र आणि तंत्र ग्रंथांचा अभ्यास, बौद्ध तत्वज्ञान, लोणी शिल्प तयार करणे, टोरमा प्रसाद, वाळू मंडले , विविध धार्मिक वाद्ये वाजवणे, विधी जप करणे आणि नृत्य यांचा समावेश आहे.

या मठाचे सौंदर्य इतके स्पष्ट आहे की जे लोक या धर्माकडे विशेषत: कलत नाहीत त्यांनाही आजूबाजूच्या शांत वातावरणामुळे आणि बुद्धांच्या तत्वांनी भुरळ घातली आहे.

कधी जाल:- 

उन्हाळ्याचा कालावधी हा योग्य मानला जातो. साधारणपणे मार्च पासून जून पर्यंत हिमाचल प्रदेशात भटकंती करू शकतो.काळात ट्रेकिंग, कॅम्पिंग, पॅराग्लाइडिंग,राफ्टींग,मेडीटेशन यांचा अनुभव शकता.शिमला,कुल्लू,मनाली,डलहौसी,स्पिती,धर्मशाला इत्यादी पर्यटन स्थळांना भेट देऊ शकतो.

कसे जाल:- 

रस्ता सेवा:-

दिल्ली,चंडीगड,पंजाब,कश्मीर मधून नियमितपणे सरकारी बसेस सेवा देत असतात.दिल्लीच्या काश्मिरी गेट ISBT इथून हिमाचल प्रदेशातील विविध ठिकाणी जाण्यासाठी साध्या व आरामबस दररोज सुटतात.कमी बजेट मध्ये पर्यटन करणाऱ्यासाठी सार्वजनिक वाहतुकीच्या साधनांचा वापर करणे आवश्यक असते.

रेल्वे सेवा:-

हिमाचल प्रदेश राज्यात मोठी रेल्वेस्थानके फारशी नाहीत.शिमला पासून ९० कि.मी.अंतरावर असलेले कालका हे रेल्वे स्टेशन महत्वाचे असून दिल्ली वरून रेल्वेने कालका या ठिकाणी पोहोचून कालका- शिमला हा रेल्वे प्रवास (Toy train) करू शकता किंवा रस्ता मार्गाने शिमला किंवा अन्य पर्यटन स्थळाला भेट देऊ शकता.

विमान सेवा:-

कांगडा विमानतळ,शिमला विमानतळ आणि कुल्लू जवळील भुंतर विमानतळ हे तिन्ही विमानतळ कार्यरत असून दिल्ली किंवा चंडीगड वरून नियमित हवाई वाहतूक सुरु असते.लहान विमानतळ असल्याने देशातून किंवा परदेशातून थेट विमानसेवा उपलब्ध नाही.दिल्ली किंवा चंडीगड मार्गे हवाई प्रवास करून हिमाचल प्रदेशात प्रवास करू शकतो.

हिमाचल प्रदेश संबंधित पर्यटन माहिती आपल्याला कशी वाटली ते जरूर कमेंट करून सांगा....share करा,like करा.. comment करा.पुन्हा भेटू आणखी एका अश्याच वेगळ्या पर्यटन स्थळाची माहिती घेऊन...धन्यवाद!!!!!..