||श्री काली देवी ||
कोलकाता
कालीघाट काली मंदिर हे कोलकाताच्या कालिघाट भागातील हिंदू मंदिर आहे जे काली देवीला समर्पित आहे.
हे शक्तीपीठांपैकी एक आहे. कोलकाता शहरातील हुगली नदीच्या जुन्या मार्गावर कालीघाट हा घाट होता. कलकत्ता हे नाव कालिघाट या शब्दापासून पडले असे म्हणतात. काही काळापासून नदी मंदिरापासून दूर गेली आहे. मंदिर आता हुगळीला जोडणाऱ्या आदि गंगा नावाच्या छोट्या कालव्याच्या काठावर आहे.
दंत कथा:-
कालिघाट हे भारतातल्या शक्तीपीठांपैकी एक म्हणून ओळखला जातो, जिथे शिवच्या रुद्र तांडवाच्या वेळी सतीच्या शरीराचे विविध भाग पडले असे म्हणतात. सतीच्या उजव्या पायाच्या बोटं पडलेल्या त्या जागेचे प्रतिनिधित्व कालिघाट करते अशी दंतकथा आहे.
कालिका देवी मंदिर इतिहास:-
१५व्या शतकातील मानसर भसन आणि १७व्या शतकातील कवि कंकण चंडी येथे या मंदिराचा उल्लेख आहे. असे असले तरी सध्याच्या स्वरूपातले कालिघाट मंदिर सुमारे २०० वर्षांपूर्वीचे आहे.
१८०९ मध्ये सबर्ना रॉय चौधरी कुटुंबाच्या मदतीने मंदिराची सध्याची रचना पूर्ण झाली होती. काली मंदिराचा उल्लेख लालमोहन बिद्यानिधींच्या संबंद निर्नोय मध्येही आढळतो. गुप्त साम्राज्यच्या चंद्रगुप्त प्रथमच्या काळातले दोन लोकप्रिय नाणे बंगालमधले आहेत. असली नाणे कालिघाटात सापडले आहेत.
या मंदिरात कालीची प्रतिमा अनन्य आहे.आत्माराम ब्रह्मचारी आणि ब्रह्मानंद गिरी या दोन संतांनी दगडाची सध्याची मूर्ती तयार केली होती.
तीन प्रचंड डोळे, लांब जीभ व चार हात, जी सर्व सोन्याने बनविली आहे अशी ही प्रतिमा आहे. यातील एका हातत कटयार आणि एका असुर राजा 'शुंभा'चे मुंडके आहे. इतर दोन हात अभय आणि वरद मुद्रा दाखवतात.
इतर प्रमुख ठिकाणे:-
शोष्टी ताला
ही एक आयताकृती वेदी असून तीन फूट उंच आहे. झाडाच्या खाली, वेदीवर तीन दगड आहेत जी - शोष्टी देवी, शितला देवी आणि मंगल चंडी देवीचे प्रतिनिधित्व करतात. या पवित्र जागेला शोष्टी ताला किंवा मोनोशा ताला म्हणून ओळखले जाते. १८८० मध्ये गोबिंदा दास मोंडलने ही वेदी बनविली होती. वेदीचे स्थान ब्राह्मानंद गिरी यांची समाधी आहे. येथे सर्व याजक महिला आहेत. येथे दररोज कोणतीही पूजा किंवा भोग (अन्नार्पण) केले जात नाही.
नटमंदिर
मुख्य मंदिराला लागूनच नटमंदिर नावाचा एक मोठा आयताकृती झाकलेला मंच तयार केला आहे, तेथून प्रतिमेचा चेहरा दिसू शकतो. हे मूळचे जमींदर काशीनाथ रॉय यांनी १८३५ मध्ये बनवले होते. त्यानंतर अनेकदा नूतनीकरण केले गेले आहे.
जोर बांगला
प्रतिमेसमोरील मुख्य मंदिराच्या प्रशस्त व्हरांडा आहे जो जोर बांगला म्हणून ओळखाअ जातो. गर्भगृहात ज्या विधी घडतात त्या नाटमंदिरातून जोर बांगला मार्गे दिसतात.
जवळच एक राधा-कृष्ण मंदिर आणि नकुलेश्वर भैरव मंदिर देखील आहे. आवारात एक तलाव देखील आहे जी पवित्र मानली जाते.
५१ शक्तीपीठांपैकी एक असलेले हे मंदिर एका लहान कालव्याच्या शेजारी स्थित आहे, जे आदिगंगा नदीचा एक भाग आहे, ज्याचा शब्दशः अर्थ गंगा नदीचा जुना भाग आहे जो हुगळी नदीला मिळतो.धार्मिक श्रद्धेमुळे 'स्नान यात्रे'च्या दिवशी देवीला स्नान करताना पुजारी डोळ्यांवर पट्टी बांधतात.
कालीघाट मंदिरात दर्शनाच्या वेळ:-
- कालीघाट मंदिराच्या वेळेनुसार, मंदिर सकाळी 5 ते दुपारी 2 आणि नंतर संध्याकाळी 5 ते रात्री 10:30 पर्यंत लोकांसाठी खुले असते.
- मंदिराची पहिली आरती पहाटे ४ वाजता होत असली, तरी दुपारी २ ते ५ या वेळेत भोग किंवा प्रसादाची वेळ असली, तरी त्यावेळी मंदिराचे गर्भगृह प्रार्थना किंवा सार्वजनिक दर्शनासाठी खुले नसते.
कधी जाल:-
कालीघाट मंदिरात जाण्यासाठी नवरात्रीचा काळ हा सर्वोत्तम काळ मानला जातो. या काळात येथे नवरात्र मोठ्या थाटामाटात साजरी केली जाते. यावेळी बंगाली लोक येथे माँ कालीची पारंपारिक पूजा करताना दिसतात. ऑक्‍टोबर ते मार्च हा काळ कोलकात्याला भेट देण्यासाठी चांगला मानला जातो.
कालीघाट मंदिराच्या प्रवासातील काही महत्त्वाच्या टिपा:-
- कालीघाट मंदिरात मंगळवार, शनिवार आणि रविवारी गर्दी असते. शक्य असल्यास बुधवारी सकाळी सहलीची योजना करा.
- मंदिरात सेल फोन आणि डिजिटल कॅमेरे घेऊन जाणे टाळा. मंदिरात प्रवेश करताना हँडबॅगमध्ये मोबाईल फोन आणि डिजिटल कॅमेरा ठेवा.
- पर्स उघडी ठेवू नका. बर्‍याच वेळा पर्स-कटर इकडे तिकडे फिरत असतात, सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.
- मंदिराजवळ,असे अनेक लोक आढळतील (ज्यांना पांडा किंवा दलाल म्हणतात) जे मंदिरात लवकर भेट देण्याचे सांगतात.या लोकांचा मंदिर प्राधिकरणाशी काहीही संबंध नाही, ते फक्त पैसे घेण्याच्या चक्रात राहतात. त्यामुळे पैसे मागून येथे येणाऱ्या लोकांपासून दूर राहा.
कसे जाल:-
रेल्वे सेवा:-
कालीघाटला जाण्यासाठी कोलकाता रेल्वे स्थानकापर्यंत ट्रेन पकडावी लागेल. स्थानकापासून कालीघाटाचे अंतर 12 किमी आहे. येथूनकोणतेही सार्वजनिक वाहन घेऊन कालीघाट बस स्टॉपवर उतरून काली मंदिर मार्गाने मंदिरात जाऊ शकता.
मेट्रो रेल्वे सेवा:-
कालीघाट हे मेट्रो रेल्वेनेही जोडलेले आहे. जवळचे मेट्रो स्टेशन जतीनदास पार्क आणि कालीघाट आहे. जतिन दास पार्क मेट्रो स्टेशनवर उतरल्यानंतर उत्तरेतून कालीघाटकडे जा आणि कालीघाट स्टेशनवरून दक्षिणेतून बाहेर.
हा लेख कसा वाटला कॉमेंट करुन जरुर कळवा....!!!
share करा,like करा.. comment करा.पुन्हा भेटू आणखी एका अश्याच वेगळ्या पर्यटन स्थळाची माहिती घेऊन...धन्यवाद!!!!!..
अस्वीकरण (Disclaimer ):
आमच्या ब्लॉग मधील वापरल्या जाणाऱ्या काही परवानाधारक सशुल्क प्रतिमांचे श्रेय आम्ही घेत नाही. त्या गूगल इमेज, फोटोलिया, यांच्याकडून घेतलेल्या असतील. जर ब्लॉग मध्ये कोणतीही कॉपीराइट प्रतिमा वापरली गेली असेल तर संबंधित व्यक्ती मेल करु शकते किंवा प्रतिमांचे श्रेय कोणालाही देऊ शकते.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा